Of het nu de bank is, de politie of RTV Oost. Het zal de Enschedese Fatima L’Bouhdidi niets uitmaken. Samen zorgden de bank, de lokale politie en de redactie van het tv-programma ‘Onder de loep’ – van de regionale omroep voor Overijssel – er voor dat Fatima tot op de dag van vandaag niet meer onbezorgd of relaxt over straat kan.
WAARSCHUWING: in dit bericht is gebruik gemaakt van kunstmatige intelligentie (AI)
Onderzoek door ons journalistieke platform toonde in 2022 en 2023 al aan dat de Enschedese politie én de regionale media met enige regelmaat clickbait genereren. Fake-nieuws bedoeld om views te genereren. Koppen die scoren en lang niet altijd journalistiek verantwoord zijn. Want hoe vaker een RTV Oost artikel op de website en via apps wordt bekeken, hoe harder de kassa zal rinkelen.
De emotionele schade van fake- en clickbait nieuws via de publieke regionale omroep interesseert de hoofdredacteur van de omroep voor Overijssel, Henk Jan Karsten, kennelijk niet. Geld verdienen door te snel en onnodig burgers in een kwaad daglicht te stellen is al jaren een verdienmodel bij de publieke omroep. Wellicht nog zorgelijker: het Openbaar Ministerie en de politie Oost-Nederland werken er aan mee.
10 euro pinnen kan zomaar je leven ruïneren
Het verhaal begint op de dag dat Fatima 10 euro pint bij de SNS-bank in winkelcentrum Enschede Zuid, vlakbij de flat waar ze woont. Het is dan 2020.
Een paar maanden later, op vrijdagochtend 30 oktober 2020, krijgt ze plotseling een telefoontje van haar zus: “Je wordt gezocht voor WhatsApp-fraude. Het was net op tv en iedereen deelt het op Facebook.” Fatima is compleet verbaasd. Ze heeft nog nooit iets verkeerds gedaan en kan zich niet voorstellen hoe diefstal of fraude met haar te maken zou kunnen hebben.
publieke regionale omroep
Ondertussen blijven de reacties en filmpjes binnenstromen van de uitzending van het opsporingsprogramma Onder de Loep van RTV Oost. In de beelden wordt Fatima beschuldigd: “Deze mevrouw heeft 3000 euro gestolen.” Fatima kan het niet bevatten. “Dit kan niet,” blijft ze in zichzelf herhalen. “Dit kan niet.”
het effect van fake nieuws en clickbait
Wanneer het tot haar doordringt wat er gebeurt, raakt Fatima volledig in paniek. “Ik was hysterisch en overmand door schaamte. Ineens zag iedereen me als een crimineel. Ik zei zelfs dat ik mezelf iets aan wilde doen.” Uit pure wanhoop belt ze uiteindelijk het alarmnummer 112. Twee agenten komen direct naar haar flat en proberen haar te kalmeren. Ondertussen blijft het opsporingsfilmpje zich razendsnel verspreiden via sociale media. Steeds meer mensen zien haar gezicht en de beschuldigingen.
politie, RTV Oost én SNS Bank werkten onzorgvuldig
Het weekend daarna durft ze haar huis niet meer uit. Ze is bang voor de reacties van de mensen in haar flat, die haar misschien zullen veroordelen. “Veel mensen geloofden dat ik schuldig was,” vertelt ze. Een paar dagen later besluit Fatima de politie te bellen. Ze wil duidelijkheid en eist dat haar naam wordt gezuiverd.
In eerste instantie wordt er begrip getoond, maar al snel volgt een terugkoppeling. De politie heeft contact opgenomen met de SNS-bank, en die blijft erbij dat de juiste beelden zijn geleverd. “Ik was volgens hen de verdachte die ze zochten,” zegt Fatima.
Fatima wordt opgeroepen om naar het politiebureau te komen voor verhoor. De rechercheur die haar ondervraagt, adviseert haar een advocaat in te schakelen. Hij blijft echter stellig: “U staat op de beelden als verdachte.” Vervolgens wordt ze geïnformeerd dat ze vingerafdrukken moet afgeven en er een foto van haar gemaakt zal worden. “Hij kon maar niet begrijpen hoe ik op de beelden kon staan en toch niet de gezochte crimineel kon zijn,” vertelt Fatima. Ze voelt opnieuw de grond onder zich wegzakken.
Een uur later komt er eindelijk een doorbraak: het politiebureau ontdekt dat er een fout is gemaakt. Fatima krijgt te horen dat een storing bij de bank de tijden van de pintransactie en de bewakingsbeelden niet synchroon heeft laten lopen. Hierdoor werden de werkelijke daders niet vastgelegd, maar verscheen Fatima wel op de beelden.
RTV Oost, OM en politie samen: ‘Bloemetje, doosje bonbons, sorry en verder….’
Het Openbaar Ministerie, de politie en het opsporingsprogramma bieden hun excuses aan, hoewel zij benadrukken dat ze niet verantwoordelijk zijn voor het aanleveren van de verkeerde beelden. “Ik neem het hen ook niet kwalijk,” zegt Fatima. Ze ontvangt een bos bloemen, en de officier van justitie komt persoonlijk langs met een doos bonbons en een brief waarin officieel wordt verklaard dat ze onschuldig is.
Van de bank hoort ze echter niets. Volgens Fatima blijft de bank volhouden dat ze schuldig is. “Het lijkt alsof ze niet beseffen wat voor enorme impact dit op mijn leven heeft gehad,” zegt ze teleurgesteld.
onrecht maakt onschuldige families kapot
Fatima worstelt met schuldgevoelens omdat haar dochter te horen krijgt dat ze “een criminele moeder” heeft. De ooit goede band tussen hen raakt steeds verder beschadigd. Het escaleert zodanig dat haar dochter haar baan kwijtraakt en niet meer in staat is zich te concentreren op de kappersopleiding die ze volgt.
“Gelukkig gaat het nu, tweeënhalf jaar na het incident, weer beter tussen ons,” vertelt Fatima in augustus 2023 in enkele landelijke weekbladen vanaf het vakantieadres waar ze samen met haar dochter verblijft. “We hadden deze vakantie echt nodig. De afgelopen jaren stonden volledig in het teken van dat incident.” Toch geeft Fatima aan dat ze pas rust zal vinden als ook de SNS erkent dat ze fout zat en daar verantwoordelijkheid voor neemt. Om dat voor elkaar te krijgen, schakelt ze advocaat Gert Poot van STIP Advocaten in.
STEMMING: Bepaal door de stemmen of deze kwestie te zien zal zijn in een aflevering van het tv-programma Onrecht
