Marco Borsato vulde jarenlang het Gelredome met zijn ‘Symphonica in Rosso’-concerten. Zijn muziek, teksten en charisma raakten de harten van honderdduizenden vrouwen. Aan de andere kant leek Sywert van Lienden, ooit een veelbelovend CDA-talent, af te stevenen op een glansrijke politieke carrière. Wat de twee mannen verbindt, is dat ze beiden al door (media)beeldvorming veroordeeld zijn nog voordat het juridische proces tegen ieder van hen is gestart.
Wat deze twee bekende Nederlanders met elkaar gemeen hebben, is dat ze nooit voor de rechter hebben gestaan, maar door de maatschappij al schuldig zijn verklaard. De kracht van beeldvorming in de media, mede aangewakkerd door indiscrete uitspraken vanuit justitie, leidt vaak tot onrecht.
Ons journalistieke platform laat het oordeel over schuld of onschuld over aan de rechterlijke macht, zoals dat hoort in een democratische rechtsstaat. Vooral DPG kranten, maar ook een deel van de publieke omroep nemen te vaak al een schot voor de boeg op de procesgang voor de dagvaarding de deur uit is. Een verontrustende trend: verdachten hebben namelijk het grondwettelijke recht op verdediging. Of je nu wordt bijgestaan door topadvocaten of bent aangewezen op een ‘pro-deo’ advocaat het proces lijkt steeds vaker al te beginnen zodra het Openbaar Ministerie een verdenking wereldkundig maakt.
Vanaf dat moment wordt de publieke opinie steeds vaker beïnvloed door krantenkoppen, talkshows en andere media die de samenleving met schreeuwerige headlines en teasers beïnvloeden. Trial-by-media en de cancel-cultuur liggen op de loer.
Marco Borsato werd, zonder proces, al geboycot op radiostations, zijn tegel in de ‘walk-of-fame’ bij de Gelredome is al verwijderd. Het gezin van Sywert van Lienden moet zich al bijna ‘de familie Jansen’ noemen om nog een gewoon leven te leiden. De rechtszaak moet echter nog beginnen.
Hoewel beeldvorming niets zegt over daadwerkelijke schuld of onschuld, heeft deze meestal een bijna vernietigend effect. Veel journalisten van de huidige generatie lijken, onder commerciële druk en andere (politieke) belangen, de fundamentele journalistieke spelregels te vergeten. Deze spelregels, zoals vastgelegd in ‘de Leidraad voor de Journalistiek‘ van de Raad voor de Journalistiek, zijn echter essentieel voor een rechtvaardige en evenwichtige verslaggeving.