Lekken, liegen en laster; deel van de ambtenaren of dienders kan het nog steeds ongestraft doen…

Medewerkers van een ministerie die anoniem proberen prinses Laurentien in een kwaad daglicht te stellen. Politieagenten die valse meldingen doen of bewust terechte aangiftes tegenwerken. CBR-examinatoren die zonder consequenties handelen in strijd met de ambtseed. Officieren van Justitie die de regels van onze rechtsstaat naar eigen inzicht buigen of er alles aan doen om ambtenaren buiten schot te houden. Lekken naar de media, liegen tegen de rechter, of bewust feiten verdraaien bij een tenlastelegging om hun eigen gelijk te bewijzen; dit zijn praktijken die het gevoel van onrecht in de samenleving steeds verder aanwakkeren.

Natuurlijk zijn er meer integere professionals dan rotte appels. Maar net als met foute voetbalsupporters lijden de goeden onder de kwaden. En net zoals in de Eredivisie-stadions ontbreekt het te vaak aan duidelijke regelgeving of effectieve handhaving. De ambtseed en ambtsbelofte, bedoeld als een waarborg voor eerlijkheid en integriteit, lijken in sommige gevallen te verworden tot een vrijbrief voor misstanden, in plaats van een bescherming voor de gewone man en vrouw. 

“Lekken, liegen en laster” zijn ernstige beschuldigingen die de kern raken van vertrouwen in overheidsfunctionarissen en dienders. Het idee dat dergelijke acties “vrijwel ongestraft” kunnen plaatsvinden, wijst op mogelijke tekortkomingen in toezicht, handhaving en de cultuur binnen sommige overheidsinstanties. Hier zijn enkele factoren die dit fenomeen mogelijk maken en de gevolgen ervan:

Mogelijke oorzaken

1. Gebrek aan toezicht
   Het ontbreken van strikte controlemechanismen of een onafhankelijk toezichtsorgaan kan ertoe leiden dat ongeoorloofd gedrag onopgemerkt blijft of niet adequaat wordt aangepakt.
2. Interne cultuur
   In sommige organisaties heerst een cultuur waarin integriteit niet altijd prioriteit heeft, en waar misstanden worden gebagatelliseerd of afgedekt om reputatieschade te voorkomen.
3. Weinig consequenties
   Zelfs bij ontdekking leidt grensoverschrijdend gedrag niet altijd tot duidelijke sancties, waardoor het idee ontstaat dat ambtenaren en dienders onaantastbaar zijn.
4. Complexe bewijsvoering
   Lekken en verdraaien van feiten zijn vaak moeilijk te bewijzen, vooral als het gaat om interne communicatie of subtiele manipulaties van informatie.
5. Politieke of organisatorische bescherming
   In sommige gevallen kunnen ambtenaren of dienders rekenen op bescherming van hogerhand, bijvoorbeeld om politieke redenen of vanwege loyaliteit binnen de organisatie.

Gevolgen voor de samenleving

• Verlies van vertrouwen
  Wanneer burgers het gevoel hebben dat overheidspersoneel zich schuldig maakt aan lekken, liegen of laster zonder consequenties, kan dit het vertrouwen in publieke instellingen ernstig schaden.
• Schade aan individuen
  Mensen die slachtoffer worden van onterechte beschuldigingen, gelekte informatie of valse beschuldigingen kunnen aanzienlijke reputatieschade, psychologische gevolgen en juridische problemen ondervinden.
• Ondergraving van rechtstaat
  Het niet aanpakken van dergelijke gedragingen creëert een precedent, wat leidt tot een verzwakking van de rechtsorde en de principes van transparantie en eerlijkheid.

Mogelijke oplossingen

1. Onafhankelijke toezichthouders
   Creëer externe toezichtsorganen die klachten onderzoeken en ambtenaren kunnen aanspreken zonder inmenging van de organisatie zelf.
2. Strengere sancties
   Implementeer een beleid van zero tolerance, waarbij overtredingen consequent leiden tot disciplinaire maatregelen of juridische vervolging.
3. Bescherming voor klokkenluiders
   Bied bescherming en ondersteuning aan medewerkers die misstanden melden, zodat er meer transparantie ontstaat binnen organisaties.
4. Cultuurverandering
   Zet in op trainingen en bewustwording om een cultuur van integriteit en verantwoordelijkheid te bevorderen.